نقش آفت کش های غیر شیمیایی در تولید محصولات عاری از سم

مقاله حاضر به جهت اهمیت تولید محصولات عاری از سم و در قالب طرح کاربرد مواد غیر شیمیایی و استفاده بهینه از سم و کود تهیه شده است

افکار عمومی مردم در کشورهای پیشرفته علیه مصرف سموم دفع آفات نباتی برانگیخته شده است.

بررسی های به عمل آمده نشان می دهد علیرغم این حقیقت که بیشتر مردم از آلودگی های میکروبی موجود در مواد غذایی صدمه می بینند، لیکن اکثریت مردم سموم و مواد شیمیایی را عامل عمده آلودگی در فرآورده های کشاورزی و مواد غذایی نمی شمارند.این طرز تفکر و نگرانی ناشی از آن ، انگیزه لازم را برای ایجاد تحرک و رشد بازار مواد غیر شیمیایی فراهم کرده است.

در چهل سال اخیر آفت کشهای غیر شیمیایی از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته اند و طرفداران آن ، ارزش و خواص این ترکیبات را بیش از حد بالا جلوه داده، و مخالفان روی نکات ضعف آن ها انگشت گذاشته اند .

اما در حال حاضر با پیشرفت علم کشاورزی آفت کش های غیر شیمیایی به طور منطقی درک و ارزیابی شده و جایگاه خود را یافته اند. آنها نه تنها به عنوان یک آفت کش عام و قوی بلکه بعنوان ترکیبات با ارزشی که می توانند در برنامه های مبارزه تلفیقی و اداره انبوهی آفات مورد استفاده قرار گیرند، شناخته شده اند.

در حال حاضر آفت کشهای غیر شیمیایی به دلیل تولید محصولات کشاورزی عاری از مواد شیمیایی و حفظ و حراست از منابع طبیعی نظیر خاک و آب از اهمیت زیادی برخوردار است.

راه های مناسب از قبیل استفاده از چرخش گیاهی مناسب برای به حداقل رساندن خسارت آفات و بیماری ها و از طرفی حداکثر بهره برداری ازحاصلخیزی خاک ، تقویت خاک با اضافه نمودن کود های آلی ، استفاده از گیاهانی که حداقل دستکاری موروثی در آن ها صورت گرفته و بالاخره استفاده از آفت کشهای غیر شیمیایی به عنوان روش های جدید مبارزه توصیه شده است.

بر اساس تجربیات به دست آمده ضعف عمده این ترکیبات تاثیر نسبتاً ضعیف نامشخص و متغیر آنها نسبت به سم های شیمیایی است. تحقیقات آزمایشگاهی نتایج قابل اطمینانی در مورد چگونگی تاثیر آن ها در مزرعه نمی دهد. گاهی این ترکیبات در شرایط مزرعه بسیار خوب عمل کرده و آفت را کنترل می نماید. اما این کیفیت عملکرد نه قابل اعتماد است و نه قابل پیش بینی، البته این امر طبیعی است زیرا در اینجا با ماده شیمیایی که عملکرد مشخضی دارد مواجه نیستیم بلکه موجود زنده ای در مقابل ما قرار دارد که کنش و واکنش آن به عوامل متعددی بستگی دارد. از مهمترین آن ها کنش های غیر شیمیایی نژادهای مختلف از میکروب بی تی برای مبارزه با چندین نوع حشرات از قبیل پروانه ها، دو بال ها و سوسک ها توصیه شده است.

نحوه عمل آفت کش های غیر شیمیایی از ترکیبات شیمیایی متفاوت است مثلا آفت کش بی تی مانع توقف تغذیه حشرات قبل از مرگ آنها نمی شود ، بنابراین زیان آن به محصول متوقف نمی گردد و آن چه کشاورز مشاهده نمی کند وجود حشره ای زنده روی محصول است.

پیش بینی می شود سال های آینده در کشور ما کیفیت کارهای تحقیقاتی در این زمینه بالا برود و بر محدودیت های موجود ترکیبات غلبه کند.

نژاد های دیگری از بی تی با میدان عمل بیشتر و عملکرد بهتر کشف خواهد شد که در حفظ محصولات کشاورزی بکار گرفته خواهند شد، هزینه تولید آنها کاهش و حجم فروش آنها افزایش خواهد یافت و پیش بینی می شود که در دراز مدت با پیشرفت علوم، گیاهان مقاوم به آفات ، بیماری ها و علف های هرز تولید شوند و سمپاشی فراورده های کشاورزی به کلی کنار گذاشته شود.

منبع

فصلنامه آموزشی ترویجی الوند سال اول شماره چهارم زمستان 80

مهندس امیر کلهر کارشناس بازنشسته کشاورزی